EDEBİYAT NEDİR

Edebiyat, düşünce, duygu, olay ve imgelerin insanlarda estetik duygular uyandıracak bir biçimde, dil aracılığıyla, söz ve yazıyla anlatımına denir.
Edebiyat Sanatın bir parçasıdır. Edebiyatı değerli kılan gerçekleri anlatmak değil duygu, düşünce ve olayları kurgulayarak gerçekçi bir şekilde ve özgün olarak anlatma işidir.
Edebiyat eseri, bir dil ürünü olan yazılı ve sözlü eserlerin tümüdür. Bu bakımdan bir gazete haberinden sanat değeri taşıyan hikaye, roman, deneme, fıkra türüne kadar her türlü yazı edebiyat eseri sayılır.
Edebiyatta yazma işi tamamen insanın yeteneğine bağlıdır. Yetenek tek başına yetmez tatbiki, yeteneğinizin farkına vardığınızda edebiyatın hangi alanına ilgi duyuyorsanız o alanda gayret göstererek işin tekniğini de öğrenmeniz gerekir. Yani hikaye yazacaksanız hikaye yazmanın edebi teknik kuralını öğrenmelisiniz. Şiir de öyle, ilham tek başına yetmez.
Bir yazının edebi eser sayıla bilmesi için edebiyatın kuralında yazılması gerekir. Aksi halde edebi eser sayılmaz…
Edebiyatın Konusu: Yazar ve şairlerin ortaya koydukları eserlerde ele alıp işledikleri her şey, edebiyatın konusunu oluşturur.
Edebiyatın İçeriği: Dil ürünlerinde kullanılan üslup, tür (hikaye, roman, deneme, fıkra, makale vb.) edebiyatın içeriğini oluşturur. Dil ürünlerinin tüm özelliklerinin tarihi akış içinde bilimsel olarak incelenmesi de edebiyatın yöntemini oluşturur.
İnsanın duygu ve düşüncelerini; özlem ve dileklerini estetik ölçüler içinde anlatan ve okuyucuda güzellik duygusu yaratan dil ürünlerine edebî eser denir.
Edebî eser okuyanı etkilemelidir.
Anlatımı güzel, düşüncesi sağlam ve özlü olmalıdır.
Konusu; ait olduğu toplumun ve yazıldığı dönemin özelliklerini yansıtmalıdır.
Eser zamanın süzgecinden geçtikten sonra toplumca anlaşılıp beğenilmelidir.
Duygu ve düşünceler belli bir edebî türe uygun olarak anlatılmalıdır.
Eser estetik ölçüler içinde, belli bir sanat anlayışıyla yazılmalıdır.

Türk Edebiyatı:

Bir ulusun çağlar boyu yarattığı sözlü ve yazılı dil ürünlerini ve onların yazarlarını bilimsel bir yöntemle tarihi akış içinde inceleyen bilim dalına edebiyat tarihi denir.
Edebiyat tarihi bir ulusun geçmişteki düşünce yapısını, dünya anlayışını, kültür ve uygarlık birikimini yeni kuşaklara aktarır. Böylece kuşaklar arasında köprü kurarak yeni kuşakların daha iyiyi, doğruyu, güzeli bulmalarına yardımcı olur.

Edebiyat türleri biçim yönüyle iki başlık altında ele alınabilir: Nazım (şiir) ve nesir (düz yazı).
Nazım belli bir ölçü ve kalıp esas alınarak üretilmiş edebi ürünlerdir. Ya da kısaca bütün şiir ve şiirsel metinlerdir. Hece vezni gibi belli bir kalıp ve ölçü kaygısı güdülerek yazılır.

Nesir ise serbest, ölçüsüz düz yazıdır.
Nazım genel olarak bütün şiir türlerini; nesir ise edebiyatın şiir dışındaki tüm biçimlerini (roman, öykü, tiyatro, deneme vs.) kapsar.

Edebî türleri yapısı, amacı ve ifade ediliş biçimlerinden hareketle şöyle sınıflandırabiliriz:

Anlatmaya Bağlı Metinler:
Hikâye
Roman
Masal
Destan
Halk Hikâyesi
Manzum Hikâye
Mesnevi

Göstermeye Bağlı Metinler İse:
Geleneksel Tiyatro
Karagöz
Ortaoyunu
Meddah
Köy Seyirlik Oyunları
Modern Tiyatro
Trajedi
Komedi
Dram

Bilimsel Metinler:
Tarihi Metinler
Felsefî Metinler

Gazete Çevresinde Gelişen Metinler:
Makale
Deneme
Sohbet
Röportaj
Fıkra
Eleştiri

Kişisel Hayatı Konu Alan Metinler:
Hatıra (anı)
Günlük
Mektup
Gezi
Biyografi

Edebiyatta Sözlü Anlatım Türleri vardır:
Konferans
Sempozyum
Açık Oturum
Forum
Panel
Söylev (Hitabet, Nutuk)
Kurs
Seminer
Sunum
Münazara
Edebîyatı güzel kılan Söz Sanatları vardır:
Mecaz (Değişmece)
Mecaz-ı Mürsel
Teşbih (Benzetme)
İstiare (Eğretileme)
İrsâl-i Mesel
Kinaye (Değinmece)
Tariz
Tezat (Karşıtlık)

Edebiyatın sürekli gelişmesini sağlayan Akımlar vardır:
Klasisizm
Romantizm(Coşumculuk)
Realizm (Gerçekçilik)
Naturalizm (Doğalcılık)
Parnasizm
Sembolizm
Empresyonizm
Kübizm
Ekspresyonizm
Dadaizm
Sürrealizm
Egzistansiyalizm
Fütürizm
Sezgicilik
Letrizm (Harfçilik)

Dünya Edebiyatı ise şu başlıklar altında sıralanır:
Yunan-Latin Edebiyatı
İtalyan Edebiyatı
İngiliz Edebiyatı
Alman Edebiyatı
İspanyol Edebiyatı
Amerikan Edebiyatı
Fransız Edebiyatı
Rus Edebiyatı
Dünya Edebiyatı Genel
Batı Edebiyatı Genel

Türk Edebiyatı ise şu şekilde sıralanır:
İslamiyet Öncesi Edebiyat
İslamiyet Sonrası Edebiyat
Halk Edebiyatı
Divan Edebiyatı
Tanzimat Edebiyatı
Servet-i Fünun Edebiyatı
Fecri Ati Edebiyatı
Milli Edebiyat
Cumhuriyet Edebiyatı
Türkiye Dışı Edebiyat

Ayrıca Edebiyat şu başlıklar altında da çeşitlenir:
Halk Ozanları
Kompozisyon Bilgisi
Sözlü Anlatım
Yazı Türleri
Anlatım Türleri
Edebiyat Akımları
Şiir Bilgisi-Şiir Türleri
Söz Sanatları
Bilmeceler–Tekerlemeler
Maniler / Ninniler
Tiyatro Tarihi
Kitap Özetleri
100 Temel Eser
………………………….

Zemheri Araştırmacı Yazar
Bu yazı izinsiz kullanılamaz..