|
Abdullah
bin Zübeyr, Medîne’de muhâcirlerden ilk dünyaya gelen çocuktur. Hicretten
yirmi ay sonra 622’ de Medîne yakınındaki Kubâ’da dünyaya gelince, Muhâcirler
çok sevinip rahatladılar. Çünkü Yahûdîler, “Biz muhâcirlere sihir yaptık,
çocukları olmayacak” diyorlardı.
Bu mübârek zâtın doğumu, Yahûdîlerin yalanlarının ortaya çıkmasına sebep
oldu. Resûlullah efendimiz ona duâ edip, ismini “Abdullah”, künyesini de “Ebû
Bekir” koydu. Diğer künyesi “Ebû Hubeyb” idi.
İsmini Resûlulla
koydu
Hişâm bin Urve şöyle anlatmıştır:
“Abdullah bin Zübeyr dünyaya gelince, annesi daha onu hiç emzirmeden, doğruca
Resûlullah efendimize götürdü. Peygamber efendimiz çocuğu kucağına alıp
ismini koydu ve duâ etti.”
Yedi yaşında iken babası tarafından Peygamberimize getirildiğinde, Ona bî’at
etme şerefine kavuştu. Böylece sahâbeden olma şerefine nâil oldu.
Hz. Ebû Bekir devrinden sonra yavaş yavaş çocukluk hayâtından çıkarak, Hz.
Ömer zamanında kendini göstermeye başladı. 636 senesinde oniki yaşlarında
iken, babası ile Yermük savaşına gitti. Yine dört sene sonra, babası ile
birlikte Amr bin Âs’ın kumandanlığında Mısır’ın fethine katıldı.
Abdullah bin Zübeyr, gündüzleri oruç tutar, gecelerini de namaz kılarak
geçirirdi. Çok namaz kılması sebebiyle, kendisine Mescid güvercini
denmiştir. Birkaç gün bir şey yemediği olurdu. Çok cesûr, kuvvetli ve
kahraman idi.
Abdullah bin Zübeyr, hicretin 30. senesinde Sa’îd bin Âs kumandasındaki ordu
ile Horasan seferinde bulundu.
Aynı sene Hz. Osman tarafından Kur’ân-ı kerîmin nüshasının çoğaltılması için
toplanan ilmî hey’ete da’vet edildi. Hz. Osman şehîd edilmeden önce, bütün
gücüyle fitnecilerle mücâdele etti. Cemel vak’asında babası ile beraber bulundu.
Hz. Ebû Bekir'e
benzerdi
Abdullah bin Zübeyr, şecâat ve cesâretiyle birlikte çok ibâdet ederdi.
Namazda o kadar huzura dalardı ki, ta’rîfi mümkün değildir. Babası onun
hakkında; “İnsanların Ebû Bekr-i Sıddîk’a en çok benzeyeni” buyurmuştur.
Eshâb-ı kirâmın fıkıh, tefsîr ve hadîs âlimlerinden biri olan Abdullah bin
Zübeyr hazretleri, Resûlullah efendimizden bizzat işiterek hadîs-i şerîf
rivâyet ettiği gibi, babasından, Hz. Ebû Bekir, Hz. Ömer ve Hz. Osman’dan,
teyzesi Hz. Âişe’den, Hz. Ali gibi Eshâb-ı kirâmın ileri gelenlerinden de
hadîs-i şerîf rivâyet etmiştir.
Onun bildirdiği otuzüç hadîs-i şerîfin tamamı Ahmed bin Hanbel’in Müsned adlı
kitabında yer almıştır. İslâmiyette ilk olarak yuvarlak gümüş parayı Mekke-i
mükerremede bastıran odur.
Bir gün hak yoldan ayrılan hâricîlerden bir grup, Abdullah bin Zübeyr
hazretlerinin huzûruna giderek dediler ki:
- Senin görüşünü öğrenmek için geldik. Eğer doğru, ya’nî bizim gibi
düşünüyorsan, seninle birlikte oluruz. Yoksa, seni bu i’tikâdını bırakmaya da’vet
ederiz.
Sonra da şöyle sordular:
- Şeyhayn, ya’nî Hz. Ebû Bekir ve Hz. Ömer hakkında ne dersin?
Sadece hayır
söylerim
Abdullah bin Zübeyr hazretleri, onların sorularına şöyle cevap verdi:
- Onlar hakkında sâdece hayır söylerim.
Hâricîler bunun üzerine,
- Peki Osman hakkında ne diyorsun? diye sordular. Sonra da Hz. Osman’ın
şânına lâyık olmayan ithâmlarda bulundular.
Daha sonra; babası Zübeyr ve Talha hakkında da ileri geri konuştular.
Onların bu konuşmaları üzerine, Abdullah bin Zübeyr hazretleri dedi ki:
- Sizin o büyükler hakkında böyle konuşmanız, aslâ doğru değildir. Çünkü
Allahü teâlâ, Mûsâ aleyhisselâm ile kardeşi Hârûn aleyhisselâmı, en azılı
kâfirlerden olup ilâhlık dâvâsında bulunan Fir’avn’a gönderirken, gâyet
yumuşak konuşmalarını emretti.
Bu husûs Kur’ân-ı kerîmde şöyle bildirilmektedir:
(İkiniz (Mûsâ ve Hârûn aleyhimesselâm) Fir’avn’a
gidin! Çünkü o, ilâhlık iddiâsında bulunmakla hakîkaten pek azgınlık etti.
Ona yumuşak muâmelede bulunun! Yumuşak söz söyleyin! Olur ki, nasîhat dinler,
yahut Allahü teâlânın azâbından korkar.) [Tâhâ: 43, 44]
Resûlullah efendimiz de bir hadîs-i şerîflerinde şöyle buyurmaktadır:
(Ölmüş kimselere sövmek veya dil uzatmak sûretiyle dirilere eziyet
etmeyiniz!)
Günâh olarak
kâfi idi
Bunun için Resûlullah efendimiz, İkrime bin Ebî Cehil’e eziyet vermemek, onu
üzmemek için babası Ebû Cehil’e sövmeyi, la’net etmeyi yasaklamıştır.
Hâlbuki, Ebû Cehil, Allahü teâlânın ve Resûlünün düşmanı idi. Hicretten önce,
Resûlullah efendimize buğz ve düşmanlık etmiş, hicretten sonra da savaşta
bulunmuştu.
Hepsi bir tarafa, azılı bir müşrik olması günâh olarak ona kâfi idi. Kâfir
olduğu hâlde, la’netlenmesine izin verilmemesi; babama, arkadaşı Hz. Talha’ya
ve diğer Eshâba söylediğiniz sözlerden vazgeçmeniz için yeterli bir sebeptir.
Bu ma’kûl sözlere verecek cevap bulamayan Hâricîler yanından ayrıldılar.
Hâricîler, ertesi gün tekrar geldiler. Abdullah bin Zübeyr gelip, yüksekçe
bir yere oturdu. Allahü teâlâya hamd ve Resûlüne salât ve selâm getirdi.
Sonra Hz. Ebû Bekir ve Hz. Ömer’den çok güzel bahsetti. Hz. Osman’ın
hilâfetiyle ilgili olarak da şunları söyledi:
- Hz. Osman bin Affân’ın durumunu bugün benden daha iyi bilen hiç kimse
yoktur. Hakem bin Âs’ı Resûlullah efendimizin mübârek izinleri ile Medîne-i
münevvereye kabûl etmiştir. Yaptığı işlerde faydalar var idi.
Hz. Osman
yazmadı
Daha sonra Abdullah bin Zübeyr, Mısırlıların ele geçirip getirdiği, içinde
ba’zı kimselerin öldürülmesi emredilen mektubu, onun yazmadığını belirtip
şöyle dedi:
- Bunu Hz. Osman yazmadı. Dilerseniz, onun yazdığına dâir delîlinizi
getiriniz, delîliniz yoksa ben size onun yazmadığına yemîn edeyim. Allahü
teâlâ yemînin kabûl edilmesini emrediyor. Hele Resûlullahın dâmâdı,
imâmetteki vekîli, onun sebebiyle ağaç altında Bî’at-ı Rıdvân’ın yapıldığı
Hz. Osman’ın yazmadığına dâir yemîni, elbette kabûl etmek lâzımdır. Ancak hak
olan bir şeye yemîn edilir. Resûlullah efendimiz buyuruyor ki:
(Kim Allahü teâlâya yemîn ederse, tasdîk edilsin! Yemîn edilen kimse
de râzı olsun.)
Hz. Osman, Hz. Ebû Bekir ve Hz. Ömer gibi mü’minlerin emîridir. Ben onu
sevenin dostu, ona düşman olanın düşmanıyım. Babam ve arkadaşı Hz. Talha,
Resûlullah efendimizin iki sahâbîsidir.
Hz. Talha’nın Uhud muhârebesinde parmağı kesilince, Resûlullah efendimiz;
(Parmağı Talha’dan önce Cennet’e girdi) ve, (Talha,
Cennet’e girmesine vesîle olacak bir iş yaptı) buyurdu.
Hz. Ebû Bekir, Uhud harbinden bahsedilince, “Uhud harbinin hepsi veya çoğu
Talha’ya âittir” buyurdu.
Allahü teâlâ
râzı oldu
Babam Zübeyr bin Avvâm’a gelince, O Resûlullah efendimizin havârîsidir.
Resûlullah efendimiz onu bu sıfatla zikretmişler, Talha ile beraber Cennetlik
olduğunu bildirmişlerdir. Nitekim Allahü teâlâ Kur’ân-ı kerîmde meâlen şöyle
buyurdu:
(Sana, ağaç altında ellerini uzatarak söz verenlerden Allahü teâlâ
râzı oldu. Hepsini sevdi.) [Feth: 18]
Ayrıca, onların, Allahü teâlânın ve Resûlünün gadabına uğradıklarına dâir bir
haber bize ulaşmadı.
Onların hak olarak yaptıklarına gelince, onlar zâten buna lâyıktırlar. Şâyet
onlarda bir zelle sürçme meydana gelmişse, o sürçmeyi, onların Resûlullaha
yaptıkları hizmetlerin hürmetine gidermek, Allahü teâlânın affındandır.
Hâricîler bu sözler karşısında da verecek cevap bulamadılar ve dönüp
gittiler.
Abdullah bin Zübeyr 649 senesinde, Abdullah bin Sa’d ile Afrikıyye harbine
katıldı. Yüzyirmi bin düşman askeri ile yirmi bin İslâm mücâhidi savaşırken,
o birkaç mücâhid ile Bizans ordusu kumandanı, Roma asilzâdesi Gregorius’u
öldürdü. Bu başarısı üzerine düşman kuvvetleri bozuldu. Zaferin
kazanılmasında mühim bir rol oynadı.
Fethi
anlatacaktır
Abdullah bin Zübeyr, Afrikıyye’nin fethinden döndükten sonra, Hz. Osman’ın
huzûruna gidip, ona fethin nasıl gerçekleştiğini anlattı. Hz. Osman mescidde
kalkıp, cemâ’ate şöyle hitâb etti:
- Ey mü’minler! Allahü teâlâ Afrikıyye’nin fethini nasîb ve müyesser
eyledi. İşte bu Abdullah bin Zübeyr’dir. Şimdi size Afrikıyye’nin fethini
anlatacaktır.
Bunun üzerine Abdullah bin Zübeyr, minberin yanında olduğu yerden ayağa
kalkıp, cemâ’ate, Afrikıyye’nin fethinin nasıl gerçekleştiğini anlatmaya
başladı:
“Ey mü’minler! Kalblerimizi birleştiren, birbirimizi sevdiren ve ni’metleri
aslâ inkâr olunamayan, Allahü teâlâya, bildirdiği şekilde hamdolsun. Yine
Allahü teâlâya hamdolsun ki, Muhammed aleyhisselâmı seçip, vahyini Ona emânet
etti. Kur’ân-ı kerîmi gönderdi.
Muhammed aleyhisselâma insanlardan yardımcılar seçti. Ona îmân ettiler;
hürmet ve ta’zîmde bulundular. Allahü teâlânın dîni uğrunda hakkıyla cihâd
ettiler. Bir kısmı bu hak yol olan İslâmda, Allah yolunda şehîd düştüler.
Geride kalanları ise, Allahü teâlânın rızâsını kazanmak için
çalışmaktadırlar. Kınayanların kınamaları, onları bu yoldan aslâ
çevirememektedir.
Ey insanlar! Allahü teâlâ size merhamet eylesin! Biz, bildiğiniz ve
anlattığım bu maksatla cihâda çıkmıştık. Emîr-el-mü’minîn’in tavsiyelerine ve
emîrlerine titizlik ile uyan bir vâli ile beraber idik. Sabah-akşam o da
bizimle beraber yürüyor, öğle vaktinde bizimle konaklıyordu. Geceleyin yola
devam edip, kurak yerlerde durmadan acele geçiyor, bereketli ve bolluk
yerlerde oldukça fazla kalıyorduk.
İslâma da'vet
ettik
Afrikıyye’ye varıncaya kadar, Rabbimizin ihsân buyurduğu en güzel hâl üzere
yolumuza devam ettik. Nihâyet at kişnemelerini, deve böğürtülerini
düşmanlarımızın duyacağı bir yere konduk. Birkaç gün orada ikâmet ettik. Bu
sırada, atlarımızı istirahata bıraktık. Silâhlarımızı harbe hazırladık.
Sonra Afrikıyyelileri İslâma da’vet ettik. Fakat onlar Müslüman olmaya
yanaşmadılar. Bunun üzerine, sulh ve zillet içinde kalmaları için onlardan
cizye istedik. Bu teklîfimize ise hiç yanaşmadılar.
Onların karşısında onüç gece bekledik. Bu arada, elçilerimiz gidip geldi.
Nihâyet teklîflerimizi kabûl etmeyeceklerine iyice kanâat getirince,
komutanımız kalkıp, Allahü teâlâya hamd ve senâ etti. Sonra cihâdın
fazîletini anlattı. Sabredip Allah için cihâd edenlerin kavuşacakları
sevâbdan bahsetti. Sonra hep birden düşman üzerine hücûm edip, savaşa
başladık.
Düşmanla karşılaştığımız ilk gün pek şiddetli bir muhârebe oldu. İki taraf da
çok çetin savaştı. Düşmandan pek çok kimse öldüğü gibi, bizden de pek çok
kimse şehîd düştü. O gece, her iki taraf da savaş meydanında geceledi.
Zafer ihsân etti
Biz Müslümanların bulunduğu yerden, Kur’ân-ı kerîm okuyanların sesleri
yükseliyordu. Düşman ise, içki içerek ve eğlence içinde geceyi geçirdi. Sabah
olunca, biz önceki günkü gibi yerlerimizi aldık ve düşman üzerine hücûm
ettik.
Allahü teâlâ bize sabır, yardım ve zafer ihsân etti. İkinci gün akşama doğru
Allahü teâlâ bize Afrikıyye’yi fethetmek nasîb eyledi. Pek çok ganîmet elde
ettik. Mervân bin Hakem, bu ganîmetlerin beştebirini devletin hazînesine
koydu.
Müslümanların yanından, onları sevinçli bırakarak ayrıldım. Alınan bu
ganîmetler, Müslümanları zenginleştirdi. İşte ben, Allahü teâlânın bize nasîb
ettiği bu zaferi, şirkin uğradığı bu hezîmeti, Emîr-el-mü’minîne ve size
müjdelemek için geldim.
Ey Allahın kulları! Verdiği ni’metlerden dolayı ve düşmanlarımıza
indirdiği azâbdan dolayı, Allahü teâlâya hamdederiz.”
Abdullah bin Zübeyr, 692 yılında Haccâc tarafından şehîd edildi. Resûlullah
efendimiz bu hadîseye işâret ederek Abdullah’a buyurmuştu ki:
- İnsanlardan senin başına neler gelecek biliyor musun? Senden de
insanlara çok şey gelecek. Cehennem ateşi seni yakmaz.
Abdullah bin Zübeyr, Eshâb-ı kirâma çok hürmet ederdi. Hattâ babası Zübeyr
bin Avvâm’dan naklettiği hadîs-i şerîfte, Resûlullahın şöyle buyurduğunu
bildirirdi:
(Herhangi bir memlekette vefât eden Eshâbımdan biri, kıyâmette,
mahşer yerine giderlerken, o memleketin Müslümanlarına önder olur ve onların
önlerini aydınlatır.)
Abdullah bin Zübeyr, Mekke’de namazlarını Mescid-i Harâm’da kılardı.
Buyururdu ki:
“Resûlullahtan işittim. Buyurdu ki:
(Benim mescidimde kılınan namaz, Mescid-i Harâm hariç diğer
mescidlerde kılınan namazlardan üstündür. Mescid-i Harâm’da kılınan bir
namaz, Mescid-i Nebî’de kılınan 100 namazdan efdaldir, üstündür.)
Kâ'be'ye çok
hizmet etti
Abdullah bin Zübeyr, Kâ’be-i muazzamaya çok hizmet etmişti. Daha önce Hz.
Ömer halîfe iken, onyedi senesinde, Mescid-i saâdeti genişletirken, Hucre-i
saâdetin etrafına kısa bir taş duvar çevirmişti. Abdullah bin Zübeyr bu
duvarı yıkıp, siyah taş ile yeniden sağlam yaptırdı. Bu duvarın üstü açık
olup, kuzey tarafında bir kapısı vardı.
Abdullah bin Zübeyr’in babası, Aşere-i mübeşşereden, ya’nî Cennetle
müjdelenen on sahâbîden biri olan Zübeyr bin Avvâm, annesi Ebû Bekr-i
Sıddîk’ın kızı Esmâ, teyzesi mü’minlerin annesi Âişe-i Sıddîka’dır. Babasının
annesi (ninesi) Hz. Safiyye, Resûlullahın halası idi.
|